Τι εννοούμε με τον όρο Νοητική Υστέρηση;
Η νοητική υστέρηση υποδηλώνει μια νοητική ανάπτυξη κάτω από το μέσο όρο, η οποία είναι παρούσα κατά την γέννηση ή εμφανίζεται κατά την πρώτη παιδική ηλικία και που οφείλεται σε κάποια εξελικτική αναστολή λόγω οργανικών αιτίων.
Οι ορισμοί για την νοητική υστέρηση έχουν αλλάξει μέσα στα χρόνια πολλάκις, ωστόσο μέχρι σήμερα περιλαμβάνουν:
- ελλείμματα στο νοητικό δυναμικό
- ελλείμματα στις δεξιότητες προσαρμογής (adaptive skills)
- εμφάνιση πριν την ηλικία των 18 ετών.
Ο πιο αποδεκτός ορισμός συμφωνεί με το ότι «Η νοητική υστέρηση αναφέρεται στη σημαντικά κάτω του μέσου όρου γενική νοητική λειτουργία, που συνυπάρχει με ανεπάρκεια στην προσαρμοστική συμπεριφορά όπως αυτή εκδηλώνεται κατά την περίοδο της ανάπτυξης».
Ποια τα αίτια;
Τα αίτια της νοητικής υστέρησης ταξινομούνται σε γενετικά και περιβαλλοντικά:
Τα γενετικά αίτια που οφείλονται κυρίως σε:
- Χρωμοσωμικές ανωμαλίες
- Κληρονομικές ασθένειες του μεταβολισμού
Τα περιβαλλοντικά αίτια που οφείλονται κυρίως σε:
- Αίτια που δρουν κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης
- Αίτια που δρουν κατά τον τοκετό
- Αίτια που δρουν κατά την παιδική ηλικία
Που βοηθά η διάγνωση;
Η διάγνωση βοηθά στην πρόγνωση και την θεραπευτική –αποκαταστασιακή παρέμβαση. Για να έχουμε ένα διαγνωστικό αποτέλεσμα θα πρέπει να συγκεντρώσουμε στοιχεία που θα μας βοηθήσουν να περιγράψουμε με λεπτομέρεια το πρόβλημα. Στη συνέχεια μπορούμε να αξιολογήσουμε το βαθμό που το πρόβλημα επηρεάζει την ισορροπία του ανθρώπου με τον εαυτό του, αλλά και τη σχέση του με το κοινωνικό περιβάλλον. Τα κυριότερα μέσα διάγνωσης της νοητικής υστέρησης είναι τα διάφορα τεστ που μετρούν τη νοημοσύνη και τη λειτουργικότητα του ατόμου. Παραδοσιακά η νοητική λειτουργικότητα μετριέται από τις δοκιμασίες του νοητικού πηλίκου (IQ) και μια σημαντικά κάτω από το μέσο όρο νοητική λειτουργικότητα, ορίζεται αυτή που δίνει νοητικό πηλίκο 70 και κάτω. Το νοητικό πηλίκο δημιουργήθηκε για να διαπιστωθεί, με αριθμητικές έννοιες, η σχέση που υφίσταται μεταξύ της χρονολογικής ηλικίας του ατόμου και της νοητικής του ηλικίας.
Για τη διάγνωση, πέρα από τις ψυχομετρικές δοκιμασίες αξιολόγησης της νοητικής και συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού, καθώς και της κοινωνικής προσαρμογής του, σημαντική παράμετρος είναι η συνέντευξη με τους γονείς και τους δασκάλους. Επίσης, θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι ενώ ο δείκτης νοημοσύνης είναι σημαντικός και απαραίτητος για την αξιολόγηση του παιδιού, θα πρέπει όμως να χρησιμοποιείται μόνο ως ένα στοιχείο προσανατολισμού από τον ειδικό.
Τι μπορούμε να περιμένουμε;
Τέλος η νοητική υστέρηση δεν είναι νόσος της ψυχικής υγείας ή μια αρρώστια που χρήζει θεραπείας, αλλά είναι μια κατάσταση, η οποία μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά μέσα από την εκπαίδευση, τη συμμετοχή και τη συνύπαρξη.