Πολύ συχνά οι γονείς έρχονται σε εμάς με απορίες σχετικά με την επικοινωνία αλλά και την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας των παιδιών τους. Πώς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους; Τι θα έπρεπε να κάνουν και τι να αποφύγουν; Παρακάτω λύνουμε τις πιο συχνές απορίες σας!

1. Το παιδί μου δεν μιλάει, πρέπει να ανησυχήσω; Τι
μπορώ να κάνω για να το βοηθήσω;

Αν το παιδί σας δεν έχει ξεκινήσει να μιλάει, το πρώτο βήμα που θα έπρεπε να κάνετε είναι να συζητήσετε με τον παιδίατρο που το παρακολουθεί και να πραγματοποιηθεί ακουολογικός έλεγχος. Στη συνέχεια το παιδί θα πρέπει να αξιολογηθεί από ειδικούς, οι οποίοι θα σας συμβουλεύσουν κατάλληλα. Η καθυστέρηση λόγου αποτελεί ένα πολύ συχνό φαινόμενο σε παιδιά ηλικίας 2-3 ετών, ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να
αναφερθεί ότι τα περισσότερα από αυτά, εάν ενταχθούν από νωρίς σε εξειδικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, αναπτύσσουν λόγο και έχουν πολύ καλή εξέλιξη.

Στο σπίτι υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να ενισχύσετε το λόγο του παιδιού σας μέσω καθημερινών δραστηριοτήτων. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να εκμεταλλευτείτε τις στιγμές που περνάτε με το παιδί σας. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του μπάνιου μπορείτε να κατονομάζετε όλα τα παιχνίδια που έχετε στη μπανιέρα, όλες τις ενέργειες που κάνει το παιδί, αλλά και να σχολιάζετε οτιδήποτε συμβαίνει χρησιμοποιώντας λέξεις όπως πάνω, κάτω, ζέστη, κρύο. Άλλη μια καλή ιδέα είναι να χρησιμοποιείτε φράσεις-ρουτίνες τις οποίες το παιδί θα μάθει να περιμένει. Για παράδειγμα, ενώ είστε στην παιδική χαρά, προτού σπρώξετε την κούνια, μπορείτε να μετράτε «με το 1, με το 2, με το 3». Αν το επαναλαμβάνετε κάθε φορά που κάνει κούνια, το παιδί θα το περιμένει και έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να προσπαθήσει να σας μιμηθεί. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να χρησιμοποιείτε τραγουδάκια όπως το «κούνια μπέλα» όταν κάνει κούνια, το «πάει ο λαγός να πιει νερό» όταν το σκουπίζετε μετά το μπάνιο και το «5
παπάκια» όταν είναι στην μπανιέρα και παίζει με τα παπάκια του.

Ακόμη, είναι πολύ σημαντικό να ανταποκρίνεστε σε κάθε προσπάθεια του παιδιού σας για επικοινωνία, είτε σας δείχνει κάποιο αντικείμενο, είτε βγάζει ήχους, είτε κοιτάει εσάς και στη συνέχεια αυτό που επιθυμεί. Δώστε σημασία σε αυτό που προσπαθεί να σας μεταφέρει και απαντήστε του παρέχοντάς του ένα λεκτικό «μοντέλο». Για παράδειγμα, αν σας δείχνει το μπουκάλι του, μπορείτε να του πείτε «Α! θέλεις το μπουκάλι σου; Ορίστε».

2. Επηρεάζει η χρήση της πιπίλας την ομιλία του
παιδιού μου;

Η παρατεταμένη χρήση της πιπίλας (μετά τα 3 έτη), αυξάνει την συχνότητα ωτίτιδων, την συχνότητα των οδοντικών προβλημάτων και την πιθανότητα για ανώριμο μηχανισμό κατάποσης. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την πιπίλα ή να τοποθετούν το δάχτυλο στο στόμα είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσουν διαταραχές στην ομιλία. Ακόμη, έχοντας συνέχεια απασχολημένο το στόμα, μειώνονται σημαντικά οι ευκαιρίες για οποιαδήποτε λεκτική παραγωγή με αποτέλεσμα να έχουμε καθυστέρηση και στην εξέλιξη του λόγου.

3. Υπάρχουν συγκεκριμένα παιχνίδια που προάγουν
το λόγο και την ομιλία;

Όλα τα παιχνίδια μπορούν να ενισχύσουν την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας εάν τα χρησιμοποιήσετε κατάλληλα, αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η αλληλεπίδραση σας με το παιδί. Κανένα παιχνίδι και καμία ηλεκτρονική συσκευή δεν θα μάθει στο παιδί σας να μιλάει.

Μαθαίνουμε από τους άλλους να «μιλάμε», καθώς ο λόγος αποτελεί μια κοινωνική εμπειρία. Επομένως, εάν το παιδί σας απολαμβάνει να παίζει με κάτι συγκεκριμένο (π.χ. παιδικό πιάνο), εμπλακείτε στο παιχνίδι του. Μιλήστε του για το τι συμβαίνει, τι κάνει το ίδιο στο παιχνίδι και τι εσείς. Χρησιμοποιείστε μικρές και απλές φράσεις και δώστε χρόνο στο παιδί σας να επικοινωνήσει με τον δικό του τρόπο.

4. Είναι σωστό να πιέζω το παιδί μου να χρησιμοποιεί
λέξεις για να επικοινωνήσει;

Συνήθως δεν είναι πολύ καλή ιδέα να «αναγκάζουμε» ένα παιδί να επικοινωνήσει μαζί μας. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται να ενισχύουμε την επικοινωνία του παιδιού, δίνοντάς του επιλογές, ή βοηθώντας το, δίνοντάς του ένα «μοντέλο» για αυτό που θέλουμε να πει (π.χ. «Κοιτα ήρθε η θεία! Γειά σου θεία!»).

Όταν χρησιμοποιούμε τέτοιες τεχνικές είναι σημαντικό να δίνουμε χρόνο στο παιδί να επεξεργαστεί την πληροφορία και να επιβραβεύουμε κάθε του προσπάθεια. Μην περιμένετε η παραγωγή του παιδιού σας να είναι ίδια με την δική σας! Αν ένα παιδί αρνείται ή δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει ένα λεκτικό μοντέλο, επιβραβεύουμε και δεχόμαστε την εξωλεκτική επικοινωνία (π.χ. να κουνήσει το χέρι για να χαιρετήσει, να δείξει ένα αντικείμενο που επιθυμεί). Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να έχει θετικές εμπειρίες και συναισθήματα για την επικοινωνία.

Λίνα Φραγκάκη